بانکهای ایرانی یک بال عقبتر از بانکهای جهان قرار گرفتند
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک،بانک مرکزی قصد دارد در راستای ارتقای شفافیت بانکها با ابلاغ استانداردهای بینالمللی «بال 2» به شبکه بانکی،مدیریت بهتر ریسک در بنگاههای پولی و سلامت و ثبات مالی بانکها، کمک کند.
- ۱۳۹۶/۰۶/۱۹ ۰۰:۰۰:۰۰
- 3068
فعالترین نهاد بینالمللی درگیر نظارت بانکی،کمیته بال (بازل) است. این کمیته مرکب است از نمایندگان ارشد بانکهای مرکزی تعدادی از کشورهای عمده صنعتی دنیا از جمله: آلمان، انگلستان، ایتالیا، فرانسه، امریکا، سویس، سوئد، ژاپن، کانادا و لوکزامبورگ که معمولا هر سه ماه یک بار توسط بانک تسویههای بینالمللی به عنوان دبیرخانه دایمی آن در شهر بازل سویس تشکیل میشود. به دلیل تشکیل جلسات مذکور در شهر بازل این کمیته به کمیته بازل معروف شده است. کمیته بازل دارای قدرت قانونی نیست، لکن اکثر کشورهای عضو بطور ضمنی موظف به اجرای توصیههای آن هستند.
گرچه بانک تسویههای بینالمللی (BIS) متعلق به بانکهای مرکزی دنیا است و ساختمان آن جهت برگزاری جلسات کمیته مذکور مورد استفاده قرار میگیرد، لکن جدای از میزبانی جلسات و امور تدارکاتی و دبیرخانهیی بانک مورد اشاره، نقشی در جریان تعیین سیاستهای کمیته بال ندارد.پس از اجرای برجام و در بهمن ماه 1394 بخش نخست شده سند بال 2 ترجمه و منتشر شد و متون تکمیلی آن یعنی بخش 2 و 3 در ماه های مرداد و دی 1395 و بخش 4 آن در شهریور 96 در اختیار نظام بانکی قرار گرفت.
در مجموع سند یاد شده یکی از مهمترین و پیچیده ترین استانداردهای بین المللی منتشر شده توسط کمیته نظارت بانکی بال به شمار میرود، اکنون به همراه سند تکمیلی بال 3، ملاک عمل بانک ها و ناظران بانکی در بسیاری از کشورهای جهان است.در این سند علاوه بر معرفی اقلام واجد شرایط و قابل محاسبه در سرمایه پایه و کسورات آن، اصول نحوه محاسبه داراییهای موزون به ریسک اعتباری و ریسک عملیاتی، محاسبه داراییهای موزون به ریسک اعتباری بر مبنای روش استاندارد، از طریق معرفی و تعیین ضرایب ریسک برای اقلام ترازنامه بانکها که منجر به ایجاد و توسعه این نوع ریسک در بانکها میگردد، انجام میشود.
همچنین بال 2 با بررسی دقیقتر مؤلفههای مرتبط با ریسکهای مهم موجود در فعالیتهای بانکها یعنی ریسک اعتباری، ریسک عملیاتی و ریسک بازار چارچوب منسجم و با استحکام بیشتری را برای ساختار سرمایه بانکها معرفی کرده است. سند بال 2 تاکنون طی چهار بخش ترجمه و منتشر شده است که در این گزارش قصد داریم تا محورهای این چهار بخش را بررسی و تحلیل میکنیم:
بررسی کفایت سرمایه
بخش اول که با عنوان «همگرایی بینالمللی در زمینه استانداردها و اندازه گیری سرمایه بانک ها» در بهمن ماه 1394 توسط بانک مرکزی با هدف تمهید مقدمات و الزامات مربوط به اجرای آخرین استانداردهای بینالمللی نظارت بانکی در نظام بانکی ترجمه و منتشر شد و این بانک در راستای ارتقای شاخص های نظارتی بانک های کشور برای تسهیل و تسریع در گسترش تعاملات بین المللی خاصه در شرایط پسا تحریم می باشد که به طور کلی بخش اول در راستای اجرای سیاست نظارت بانکی مبتنی بر ریسک، طی بخشنامهای به نظام بانکی کشور ابلاغ شد.
تاکید بر محاسبه سرمایه پوششی ریسک اعتباری
بخش دوم ترجمه سند بال 2 نیز که مشتمل بر مباحث باقی مانده در خصوص محاسبه سرمایه پوششی ریسک اعتباری از جمله حداقل الزامات استفاده از رویکرد مبتنی بر رتبهبندی داخلی (IRB) و چارچوب اوراق بهادارسازی و محاسبه سرمایه پوششی این بخش و همچنین نحوه محاسبه سرمایه پوششی برای ریسک عملیاتی است، تکمیل شده است.در دو بخش ابتدایی یعنی بخش اول و دوم از سند بال دو منتشر شده توسط بانک که خیلی پیشتر به شبکه بانکی کشور ابلاغ شد، علاوه بر معرفی اقلام واجد شرایط و قابل محاسبه در سرمایه پایه اصول نحوه محاسبه داراییهای موزون به ریسک اعتباری و ریسک عملیاتی معرفی شد.
محاسبه داراییهای موزون به ریسک اعتباری بر مبنای روش استاندارد، از طریق معرفی و تعیین ضرایب ریسک برای اقلام ترازنامه بانکها که منجر به ایجاد و توسعه این نوع ریسک در بانکها میگردد، انجام میشود. در خصوص ریسک عملیاتی نیز پس از محاسبه سرمایه پوششی مورد نیاز برای ریسک عملیاتی، داراییهای موزون به ریسک عملیاتی با رعایت حداقل کفایت سرمایه یعنی نسبت 8 درصد محاسبه میشود.
تناسب بین میزان ریسک و سرمایه موجود در بازار
بخش سوم از ترجمه سند بال دو، به مقوله بسیار مهم ریسک بازار و تعیین الزام سرمایهای مناسب برای پوشش این نوع ریسک میپردازد. گفتنی است که بهکارگیری صحیح روشهای فوق با توجه به نوع و حجم فعالیتهای هر بانک در هر یک از بازارهای مذکور میتواند تصویر درستی را از ریسکهای پیشروی بانک ارایه دهد و بنابراین قادر خواهد بود اقدامات احتیاطی لازم را در خصوص کنترل و مدیریت ریسک بر مبنای آنچه انتظار مقام ناظر شبکه بانکی است، اتخاذ کند. به علاوه، پیادهسازی چنین استانداردهایی، گامی مؤثر در تطبیق بیشتر بانکهای کشور نسبت به مقررات و استانداردهای بینالمللی است.
محاسبه ریسک بازار و سرمایه پوششی
بخش چهارم ترجمه سند بال ۲، که بر دو موضوع «محاسبه ریسک بازار و سرمایه پوششی مورد نیاز برای این نوع ریسک با استفاده از مدلهای داخلی مورد استفاده توسط بانکها» و «توضیح فرآیند بررسی نظارتی معرفی شده در رکن دوم سند بال ۲» تاکید شده است. بر این اساس، استفاده از مدلهای داخلی توسط بانکها برای محاسبه ریسک بازار و سرمایه پوششی متناظر با آن، دارای شرایطی است که از آن جمله میتوان به موافقت مقام ناظر مبنی بر استفاده از مدل داخلی، جامعیت و قابلیت اتکای سیستم مدیریت ریسک بانک، حصول اطمینان از وجود کارکنان متخصص و با تجربه در بانک برای استفاده از مدلهای پیشرفته محاسبه ریسک و تأیید مدلهای یاد شده اشاره کرد.
ناگفته نماند در شرایطی که بانک مرکزی بر اجرای سند بال 2 در بانکهای داخلی تاکید دارد، بانکهای بین المللی پیاده سازی سند بال3 را در دستور کار دارند و در سطح جهانی ملزم هستند توصیههای آن را تا پایان سال 2018 میلادی اجرایی کنند.
البته الزام به اجرای بال 3 به معنای ابطال و بی اعتبار شدن بال2 نیست زیرا در نسخه جدید، مقوله مدیریت ریسک نقدینگی و کیفیت اقلام سرمایهای واجد شرایط برای محاسبه کفایت سرمایه، به اضافه سپر حفاظتی بیشتر در ساختار سرمایه بانکها مورد نظر است که این میتواند به عنوان یک استاندارد تکمیلکننده فرایند مدیریت ریسک و بهبود کفایت سرمایه معرفی شده در سند بال2 باشد.